Pierwsze ślady w zapisach historycznych dotyczących terenów Gminy Nowa Sucha pojawiają się w 1205 roku, gdy została erygowana jedna z najstarszych parafii w Polsce, parafia pw. św. Mikołaja, biskupa w Kozłowie Szlacheckim. Parafia powstała dzięki staraniom fundacji ówczesnego właściciela Kozłowa – Mikołaja, herbu Lis. Obecny kościół w stylu gotyckim wzniesiono w 1470 r.
Kolejnymi pamiątkami historii są kościoły parafialne w Kozłowie Biskupim z 1443 r. oraz w Kurdwanowie z 1676 r.
W 1410 r. tereny te były świadkiem przemarszu wojsk Jagiełły podążających na wojnę z Krzyżakami. 29 czerwca, w niedzielę, w Kozłowie nad Bzurą odprawiono mszę, król dał swym wojskom całodzienny odpoczynek i spędzili tam noc. Następnego dnia wojska Jagiełły przeprawiły się przez Wisłę i dotarły do Czarwińka. W tym czasie, w okolicznych lasach, obfitujących w zwierzynę, polowano, by dostarczyć wojsku żywność.
Do zasługujących na uwagę zabytków architektonicznych znajdujących się na terenie Gminy Nowa Sucha należą dwory szlacheckie z charakterystycznymi elementami klasycyzmu. Są to zespoły dworskie z początku XIX w. w Zakrzewie i Rokotowie oraz zespół podworski z końca XIX w. w Gradowie.
Gmina Nowa Sucha była miejscem walk w czasie I wojny światowej. To właśnie tu w roku 1914, po raz pierwszy na froncie wschodnim, Niemcy w walce z Rosjanami użyli gazu bojowego. Zastosowano go na czterokilometrowym odcinku frontu, od Kozłowa Biskupiego po Nową Suchą. Podczas walk zginęło wielu żołnierzy, którzy zostali pochowani na okolicznych cmentarzach.
We wrześniu 1939 roku na terenie Gminy Nowa Sucha toczyły się krwawe walki z niemieckim najeźdźcą podczas Bitwy nad Bzurą, która przeszła do historii Polski jako największe starcie w dziejach oręża polskiego. Fragment tej bitwy rozegrał się w naszej okolicy w rejonie Kozłowa Szlacheckiego, Nowego Kozłowa Pierwszego, Nowego Dębska i Brak. Na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Szlacheckim znajduje się zbiorowa mogiła 190 żołnierzy poległych w Bitwie nad Bzurą we wrześniu 1939 r., natomiast w miejscu pamięci w Nowym Dębsku zostało pochowanych 134 żołnierzy.
W Gminie Nowa Sucha urodzili się tak wybitni artyści jak Antoni Michalak — malarz sztuki sakralnej, portrecista i rysownik oraz Władysław Ślewiński — malarz, jeden z najwybitniejszych polskich postimpresjonistów, przedstawiciel Młodej Polski i secesji.
.png)
_location_map.png)
